همزیستی مسالمت‌آمیز در حوزه سیاست خارجی و روابط بین‌الملل دولت اسلامی (با تأکید بر فقه سیاسی)
نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
دانش آموخته سطح چهار جامعة المصطفی العالمیة
چکیده
در این مقاله همزیستی مسالمت‌آمیز در حوزه سیاست خارجی و روابط بین‌الملل دولت اسلامی با تأکید برفقه سیاسی مورد بحث و مداقه قرار گرفته و با توجه به آیات قرآن کریم و روایات و نظرات فقهای کرام روشن گردیده است که در حوزه سیاست خارجی و سطح بین‌الملل، زندگی مسالمت‌آمیز همه ادیان، مذاهب و اقوام، مختلف در کنار یکدیگر فقط در سایه آموزه‌های وحیانی امکان‌پذیر است و لاغیر. برد باری مذهبی، دینی و تحمل و برد باری انسانی که از اصلی‌ترین آموزه‌های ادیان آسمانی است، تنها راه‌حلی است که میتوان برای همزیستی مسالمت جوامع بشری بیان کرد. آموزه‌های اسلامی این ظرفیت را دارد که با قبول وجود اختلاف‌های دینی، مذهبی، قومی، نژادی و چند فرهنگی، زندگی بدون درگیری، تعارض و تنش را تجربه کند. بر اساس توصیه آیات نورانی قران مجید براین است، آنجا که استدلال و منطق کارساز نباشد و طرفین بر ادعای خود اصرار داشته باشند، در این صورت به‌شرط عدم تعرض، در کنار همدیگر به زندگی خویش ادامه بدهند. و هرکسی پای بند به آیین خویش بوده و در یک فضای سالم و زندگی مسالمت‌آمیز سپری نمایند تا زندگی در یک جامعه امن برای همه به وجود بیاید.
فقهای عظام نیز به‌تبع از قرآن کریم، با تو جه به شرایط زمانی و مکانی شان اکثراً رفتار اصلاحی داشته‌اند تا انقلابی، به گونه که با مراجعه به اندیشه سیاسی امام خمینی درمی‌یابیم که ایشان در یک مقطع از مبارزاتشان همانند فقهای بزرگ چون: شیخ مفید، شیخ طوسی، علامه حلّی، محقق کرکی، محقق سبزواری، مرحوم نراقی و علامه نائینی، اندیشه‌ی سیاسی اصلاحی داشتند، لذا اقدامات علمی و عملی که این متفکران انجام می‌دادند در سطحی بوده است که شرایط زمانی آن‌ها اقتضا می‌کرده است، در نظریه این دسته از علما تقاضاهایی مبنی بر اجرای احکام در قالب بیانی که نشانگر مصالحه با سلطنت و نه مشروعیت بخشیدن به آن باشد وجود دارد، شبیه آنچه آیت‌الله نائینی درباره سلطنت مشروطه به کمک اصولی همچون: (عمل به‌قدر مقدور، دفع افسد به فاسد) ارائه کرده است. روشن است که اصول دیگر همانند: اصل ضرورت حکومت، اصل تقدیم اهم بر مهم، اصل عدالت اجتماعی، اصل تکلیف، اصل رعایت مصلحت اسلام و مسلمین، اصل نفی سبیل و... نیز در این اندیشه‌ها مؤثر بوده است به‌ویژه اصل اجتهاد، که درواقع بنیان و جهت دهنده تمام اصول مذکور است.
فقهای عظام نیز به‌تبع از قرآن کریم، با تو جه به شرایط زمانی و مکانی شان اکثراً رفتار اصلاحی داشته‌اند تا انقلابی، به گونه که با مراجعه به اندیشه سیاسی امام خمینی درمی‌یابیم که ایشان در یک مقطع از مبارزاتشان همانند فقهای بزرگ چون: شیخ مفید، شیخ طوسی، علامه حلّی، محقق کرکی، محقق سبزواری، مرحوم نراقی و علامه نائینی، اندیشه‌ی سیاسی اصلاحی داشتند، لذا اقدامات علمی و عملی که این متفکران انجام می‌دادند در سطحی بوده است که شرایط زمانی آن‌ها اقتضا می‌کرده است، در نظریه این دسته از علما تقاضاهایی مبنی بر اجرای احکام در قالب بیانی که نشانگر مصالحه با سلطنت و نه مشروعیت بخشیدن به آن باشد وجود دارد، شبیه آنچه آیت‌الله نائینی درباره سلطنت مشروطه به کمک اصولی همچون: (عمل به‌قدر مقدور، دفع افسد به فاسد) ارائه کرده است. روشن است که اصول دیگر همانند: اصل ضرورت حکومت، اصل تقدیم اهم بر مهم، اصل عدالت اجتماعی، اصل تکلیف، اصل رعایت مصلحت اسلام و مسلمین، اصل نفی سبیل و... نیز در این اندیشه‌ها مؤثر بوده است به‌ویژه اصل اجتهاد، که درواقع بنیان و جهت دهنده تمام اصول مذکور است.
کلیدواژه‌ها
)